Najpierw nominowani autorzy oraz przedstawiciele wydawnictw z rąk Burmistrza Miasta Zakopane Leszka Doruli oraz Wiceburmistrz Agnieszki Nowak-Gąsienicy odebrali pamiątkowe dyplomy, a następnie przewodnicząca Kapituły Anna Janko odczytała werdykt. Laureaci uhonorowani zostali statuetką autorstwa Marcina Rząsy. Osobiście odebrał ją Maciej Pinkwart, z kolei Mariusza Urbanka reprezentowała Anna Wende-Surmiak, Dyrektor Muzeum Tatrzańskiego, które było współwydawcą zwycięskiej książki. Na koniec Burmistrz Leszek Dorula podziękował nominowanym i nagrodzonym, a także członkom Kapituły oraz wszystkim organizatorom i uczestnikom Zakopiańskiego Festiwalu Literackiego. Muzyczną ucztą okazał się koncert Stanisławy Celińskiej z zespołem pod kierownictwem Macieja Muraszko. Był taż tradycyjny słodki akcent, czyli festiwalowy tort.
LAUREACI NAGRODY LITERACKIEJ ZAKOPANEGO:
Maciej Pinkwart „Pleban spod Giewontu”, Wagant, Nowy Targ 2017
Laudacja
Rozpocznę od wygłoszenia banalnego zdania, że Macieja Pinkwarta nie trzeba przedstawiać. A jednak z okazji przyznania mu, ze wszech miar zasłużonej, Literackiej Nagrody Zakopanego za książkę „Pleban spod Giewontu”, o księdzu Józefie Stolarczyku, skorzystam z tej okazji, aby powiedzieć również parę słów o jego imponującym dorobku. Łącznie z przewodnikami bibliografia Pinkwarta obejmuje bez mała sto pozycji. Są wśród nich książki poświęcone zakopiańskim latom Sienkiewicza, Żeromskiego, Witkacego, skomponowane przez autora szlaki Zaruskiego, braci Eliaszów, Szymanowskiego i inne. „Pleban spod Giewontu” składa się z dwóch, świetnie uzupełniających się części. W pierwszej omawia autor działalność księdza Stolarczyka, z talentem rysuje na czym polegała jego niezwykła indywidualność i umoralniająca charyzma, którą szanował trudny lud góralski. Przekonywał górali niezwykły talent kaznodziejski księdza poparty, proszę wybaczyć żartobliwy ton, niezwykłą siłą fizyczną i talentami taternickimi. O jego mądrości i dystansie wobec samego siebie świadczą ostatnie słowa, wypowiedziane przed śmiercią: „Dziękuję Bogu, że nic mi nie dolega, ani nie boli, chociaż wiem, że za chwilę umrę”. W drugiej części oddaje Pinkwart głos swojemu bohaterowi. Chociaż sam jest autorem zbiorów poezji, sztuk teatralnych i powieści, ustępuje miejsca księdzu Stolarczykowi, autorowi znakomitej „Wycieczki na szczyt Gerlachu” czy opisu wielkiej podróży do Afryki, Arabii, Ziemi Świętej, Turcji, Grecji, Italii a także kazań, które udało się odnaleźć. Teksty księdza Stolarczyka opatruje Pinkwart wnikliwymi źródłowymi komentarzami. Przytacza również co o księdzu mówili współcześni: Walery Eliasz, córka Chałubińskiego, Ferdynand, Hoesick, doktor Andrzej Chramiec, Wojciech Brzega, Andrzej Stopka i inni. Godna uwagi jest skromność i rzetelność autora, który zamiast popisywać się refleksjami i sensacyjnymi domniemaniami o swoim bohaterze, oddaje głos jemu samemu i świadkom jego czasu.
Tomasz Łubieński
Mariusz Urbanek „Makuszyński. O jednym takim, któremu ukradziono słońce”, Wydawnictwo Czarne, Wołowiec 2017
Laudacja
W sierpniu 1953 r. na Pęksowym Brzyzku pochowano Kornela Makuszyńskiego – honorowego obywatela Zakopanego i honorowego członka Związku Górali. Dziś – po 65 latach – mamy ogromny zaszczyt wspominać pisarza tu, w Teatrze Witkacego, przy okazji tak ważnego i jednocześnie miłego wydarzenia, jakim jest ogłoszenie Laureata Nagrody Literackiej Zakopanego. O tym, jak rodziła się miłość pisarza do tego miasta oraz jego mieszkańców, jak rozwijały się w „złotym Kornelu” literacki duch i dziennikarskie zacięcie, jakim niebywałym poczuciem humoru się odznaczał, a także o jego szczerej przychylności dla drugiego człowieka możemy przeczytać w książce autorstwa Mariusza Urbanka O jednym takim, któremu ukradziono słońce, która dziś – podczas tegorocznej edycji Zakopiańskiego Festiwalu Literackiego – otrzymuje główną nagrodę.
Przypuszczalnie każdy z nas miał w dzieciństwie bohatera literackiego, z którym się utożsamiał. Wystarczyło zamknąć oczy, a natychmiast, wraz ze „swoim” bohaterem, można było przeżywać niezwykłe przygody. Dorosłość bywa nieco bardziej dosłowna i dziecięce sztuczki nie zawsze się sprawdzają. W takiej sytuacji z pomocą przychodzą nam… dobrze napisane biografie. Mają one bowiem tę samą moc, co książki z dzieciństwa. Z tą tylko różnicą, że każda z opowiedzianych historii wydarzyła się naprawdę. Może się więc okazać, że emocje, które „wyczytamy” z opowieści o człowieku oraz jego reakcje na to, co się w danym momencie działo – były lub będą po części i naszym udziałem. Biografia pozwala uważnemu czytelnikowi nie tylko kontemplować losy bohatera książki, ale także postawić się na jego miejscu, a jeżeli dojdzie do tego talent autora tekstu i umiejętność podążania za opisywaną postacią, to właściwie w świecie literatury możemy mówić o sukcesie.
Tak właśnie jest w przypadku biografii tego, któremu ukradziono słońce – Kornela Makuszyńskiego – pióra Mariusza Urbanka. Laureat pisząc o Makuszyńskim, wykorzystał wszelkie dostępne źródła, prześledził listy i wspomnienia pisarza oraz bliskich mu osób. Zapoznał się także z archiwum dostępnym w zakopiańskiej Opolance, dziś filii Muzeum Tatrzańskiego. Niebywała wnikliwość, godna podziwu lekkość pióra i szczere pragnienie poznania swojego bohatera oraz zrozumienia jego życiowych wyborów pozwoliły Mariuszowi Urbankowi podać te informacje w niezwykle interesujący sposób. Co więcej, w książce wyeksponowane zostały nie tylko relacje autora Awantury o Basię z innymi ludźmi czy wydarzenia, w których brał udział, ale także, co szczególnie istotne dla nas, członków jury Nagrody Literackiej Zakopanego, ważne dla pisarza miejsca, wśród których znalazło się i to, pod wieloma względami wyjątkowe, miasto.
Kornel Makuszyński, jak mówi Mariusz Urbanek, został po II wojnie światowej „zamilczany na śmierć”. Stał się człowiekiem, któremu „odebrano słońce”. Panie Mariuszu, dziś z ogromną radością i satysfakcją możemy stwierdzić, że historia ta ma zupełnie inne zakończenie. Dzięki Panu Kornel Makuszyński słońce odzyskał, a my, czytelnicy, jesteśmy Panu wdzięczni, że możemy w tym wielkim wydarzeniu uczestniczyć!
dr Agnieszka Jurczyńska-Kłosok
POZOSTAŁE NOMINACJE:
Lechosław Herz „Świsty i pomruki. Sceny tatrzańskie”, Wydawnictwo Czarne, Wołowiec 2017
Wojciech Gąsienica-Byrcyn „W
Kasprowym mateczniku. Opowieść przyrodnicza”, ilustracje Bożena
Gąsienica-Byrcyn, Wydawnictwo Tatrzańskiego Parku Narodowego, Zakopane
2018
Mariusz Koperski „Po własnych śladach. Zakopiańska powieść kryminalna”, Astraia, Kraków 2017
Skład Kapituły:
- Przewodnicząca Anna Janko - poetka, pisarka, felietonistka,
krytyk literacki, Członek PEN Clubu i Stowarzyszenia Pisarzy
Polskich,
- Tomasz Łubieński – prozaik, dramaturg, eseista, tłumacz literatury pięknej, redaktor naczelny miesięcznika „Nowe Książki”,
- Dr Agnieszka Jurczyńska Kłosok - doktor
nauk humanistycznych, językoznawca, nauczycielka, przewodnik tatrzański,
- Dr Paweł Skawiński – doktor nauk leśnych, były dyrektor
Tatrzańskiego Parku Narodowego, taternik, narciarz, przewodnik i
ratownik górski,
- Roman Wojciechowski - absolwent Uniwersytetu Gdańskiego,
dyrektor Miejskiej Biblioteki Publicznej w Sopocie,
współorganizator Festiwalu „Literacki Sopot”.
(AKS)
Dobra
Legenda
