Dlaczego wybrano Tatry?
Tatry, mimo że wchodzą w skład niewielkiej części rozległego łańcucha Karpat, stanowią najwyższy i najcenniejszy masyw pomiędzy Alpami i Kaukazem, z charakterystycznym alpejskim krajobrazem i typowym układem stref klimatyczno-roślinnych. Jest to obszar o wyjątkowym znaczeniu dla ochrony bioróżnorodności. Występuje tu co najmniej 17 gatunków ptaków z załącznika I dyrektywy ptasiej, a także 31 typów siedlisk z załącznika I oraz 15 gatunków zwierząt i 7 gatunków roślin z załącznika II dyrektywy siedliskowej.
Zróżnicowana, bogata flora (ok. 1000 gat. roślin naczyniowych) i fauna obejmują wiele gatunków zagrożonych i rzadkich w Polsce oraz objętych ochroną prawną. Wiele z nich oprócz tego, że ma w Tatrach swoje jedyne stanowiska występowania na terenie naszego kraju, to jest również bezcenna w skali całej Europy. Spośród roślin są to m.in. warzucha tatrzańska i sasanka słowacka, a ze zwierząt kozica i świstak reprezentujące izolowane populacje tatrzańskie (gatunki z załącznika II dyrektywy siedliskowej). Ponadto w okresie lęgowym ptaków obszar ten zasiedla jedyna populacja krajowa mornela oraz niemalże cała krajowa populacja płochacza halnego i pomurnika (gatunki z załącznika I dyrektywy ptasiej). Z pośród siedlisk przyrodniczych wymienionych w załączniku I dyrektywy siedliskowej na obszarze Tatr można spotkać jedyne w Polsce fragmenty górskiego boru limbowo-świerkowego oraz piargów i gołoborzy wapiennych, a także jeden z największych obszarów piargów i gołoborzy krzemianowych.
Tatry ze względu na mnogość siedlisk i gatunków z listy obu dyrektyw unijnych zostały zaliczone w poczet sieci NATURA 2000 już na samym początku funkcjonowania tego programu w Polsce. Teraz Tatrzański Park Narodowy oprócz nadanego mu w roku 1993 miana Międzynarodowego Rezerwatu Biosfery UNESCO spełnia również kryteria obszarów naturowych OSO i SOO, co tylko podkreśla jego unikatową wartość przyrodniczą.
Tatry jako europejskie dziedzictwo
Celem ochrony w każdym wyznaczonym obszarze NATURA 2000 jest utrzymanie typów siedlisk przyrodniczych we właściwym stanie ochrony, dla których zachowania został on wyznaczony. Oznacza to, że naturalny zasięg siedliska w dłuższej perspektywie czasowej powinien pozostać stały lub powiększać się, a stan ochrony typowych dla niego gatunków flory i fauny winien się utrzymać.
Aktualnie na obszarze Tatr Polskich zgodnie z obowiązującą nomenklaturą dyrektyw unijnych można wyróżnić następujące elementy dziedzictwa europejskiego:
Nieleśne siedliska przyrodnicze – obejmują zarówno siedliska naturalne (np. wysokogórskie murawy nawapienne, piargi i gołoborza krzemianowe, torfowiska wysokie), jak i siedliska wykształcone w wyniku prowadzenia wielowiekowej gospodarki rolnej (np. niżowe i górskie łąki użytkowane ekstensywnie). W obu przypadkach największe zagrożenie stanowi zaniechanie gospodarki kośno-pasterskiej na większości terenów górskich, co w ostatnich latach skutkuje stopniowym zanikiem niektórych siedlisk w wyniku postępującej sukcesji na terenach otwartych.
Leśne siedliska przyrodnicze – charakteryzują się układem strefowym ze zróżnicowaniem na piętro regla dolnego i górnego, które w zależności od cech podłoża, warunków klimatycznych i położenia wykształcają różne siedliska (np. kwaśne buczyny czy górskie bory świerkowe). Lasy tatrzańskie stanowią ważną ostoję dla tutejszej fauny, zwłaszcza dużych drapieżników (niedźwiedź brunatny), a także specyficznej ornitofauny (np. puchacz, głuszec, dzięcioł trójpalczsty). Mają też ogromne znaczenie dla bilansu hydrologicznego oraz odgrywają istotną rolę w procesach przeciwerozyjnych.
Rośliny – to przede wszystkim endemity, czyli gatunki o silnie ograniczonym zasięgu występowania (np. dzwonek piłkowany czy sasanka słowacka). Często są one ściśle związane z siedliskami, które w szybkim tempie ulegają degradacji bądź zanikowi. W innym przypadku zagrożenie roślin może wiązać się z biologią rozmnażania (np. osłabiona siła kiełkowania, słaba zdolność do rozprzestrzeniania się). Nie można też zapominać o gatunkach roślin odznaczających się pewnymi walorami estetycznymi, które zagrożone są zrywaniem lub wręcz wykopywaniem, a w przypadku swej rzadkości stanowią cenny zbiór zielnikowy.
Bezkręgowce – występujące tutaj gatunki bezkręgowców są bardzo rzadkie i zagrożone (biegacz urozmaicony, ponurek Schneidera i sichrawa karpacka).
Płazy – stosunkowo liczna populacja traszki karpackiej i kumaka górskiego. Jak w przypadku wszystkich gatunków płazów ich zagrożenie związane jest z postępującym zanikiem miejsc rozrodu.
Ssaki – znaczne zróżnicowanie gatunków w zależności od charakteru siedliska: alpejskie (kozica tatrzańska, świstak tatrzański, darniówka tatrzańska), puszczańskie (niedźwiedź brunatny, wilk, ryś) oraz jaskiniowe (nietoperze, takie jak mopek, nocek łydkowłosy, nocek Bechsteina, nocek duży). W dwóch pierwszych przypadkach istotnym zagrożeniem wydaje się być fragmentacja ostoi przez liczne szlaki turystyczne, a tym samym ciągłe niepokojenie zwierząt przez masowy ruch turystyczny, jaki odbywa się na obszarze Tatrzańskiego Parku Narodowego. Z kolei dla nietoperzy negatywny wpływ ma eksploracja jaskiń w okresie ich snu zimowego.
Ptaki – jedna z najważniejszych w Polsce ostoi cietrzewia, głuszca, puchacza, włochatki, sóweczki, dzięcioła trójpalczastego i podróżniczka. Są to w większości gatunki zagrożone ze względu na zmiany zachodzące w ich siedliskach, dla ratowania których należy prowadzić szczególną ochronę miejsc ich rozrodu, żerowania i odpoczynku.
Źródło: www.tpn.pl