Mieczysław Karłowicz

Urodził się 11 grudnia 1876 r. w Wiszniewie na Litwie, zmarł 8 lutego 1909 r. w Tatrach. Pochowano go na warszawskich Powązkach.

Był synem językoznawcy i etnografa Jana Karłowicza oraz dyplomowanej śpiewaczki, Ireny z Sulistrowskich. Uznawany jest za jednego z największych polskich kompozytorów-symfoników, wybitnego taternika i narciarza. Wspólnie z Mariuszem Zaruskim był inicjatorem utworzenia Tatrzańskiego Ochotniczego Pogotowia Ratunkowego.

Mieczysław Karłowicz po raz pierwszy przyjechał do Zakopanego i w Tatry jako trzynastolatek. Do roku 1894 zdobył m.in. Bystrą, Kominiarski Wierch, Świnicę, Rysy, Kościelec, a z przewodnikiem Jędrzejem Walą trawersował Gerlach. Latem 1892 r. jako skrzypek zagrał dwa koncerty w sali dawnego zakopiańskiego Dworu Tatrzańskiego. Lata 1902–1909 były dla niego okresem intensywnego, często samotnego poznawania Tatr. Towarzyszem jego wycieczek bywał m.in. słynny przewodnik Klimek Bachleda. To z nim wszedł na Jastrzębią Turnię, Mały Kołowy Szczyt, Durny Szczyt, Pośrednią Grań. Większość swych wycieczek Karłowicz odbywał jednak bez przewodnika, dokonując pierwszych wejść, np. na Wielką Kołową Turnię. W 1908 r. razem z Mariuszem Zaruskim wyznakowali szlaki na Czarny Mięguszowiecki Szczyt i na Niżnie Rysy. Symbolem, którego używał Karłowicz, była góralska swastyka.

W Zakopanem, gdzie na stałe osiadł w roku 1907, powstało lub powstawało wiele jego dzieł symfonicznych. Za inspirowane Tatrami uważa się Koncert skrzypcowy i Odwieczne pieśni. Karłowicz zapisał się w historii także jako doskonały fotograf Tatr. Zarówno wykonane przez niego zdjęcia, jak i związane z nim przedmioty (np. aparat, którym zrobił ostatnie przed śmiercią fotografie Tatr) są często prezentowane na wystawach przygotowywanych przez Muzeum Tatrzańskie.

Mieczysław Karłowicz zginął 8 lutego 1909 r. w lawinie śnieżnej, która zeszła ze wschodnich zboczy Małego Kościelca. Odbywał wówczas samotną wycieczkę narciarską. W miejscu, gdzie odnaleziono jego ciało, postawiono w 1909 r. pamiątkowy obelisk z napisem Non omnis moriar, który stoi tam do dziś, a w rocznicę śmierci kompozytora składane są pod pomnikiem kwiaty.

Opracowanie: Agnieszka Jurczyńska-Kłosok na podstawie:

H. Anders Karłowicz Mieczysław [w:] Polski słownik biograficzny, pod red. E. Rostworowskiego, t. XII/1, z. 52, Wrocław – Warszawa – Kraków 1966, s. 57–59.

Z. Radwańska-Paryska, W. H. Paryski Wielka encyklopedia tatrzańska, Poronin 2004, s. 496–498.

Widok piękny bez zastrzeżeń. Fotografia tatrzańska Mieczysława Karłowicza, oprac. J. Nowicka, W. Siemaszkiewicz, Kraków 2016, s. 133–143.

Utwory, których fragmenty można wysłuchać w ławce:

1.Mieczysław Karłowicz (arr. Agnieszka Kreiner) Idzie na pola Op. 3 nr 3 Tekst: Kazimierz Przerwa-Tetmajer. Wykonawcy: Joanna Bogdańska-mezzosopran, Tatrzańska Orkiestra Klimatyczna, dyr. Agnieszka Kreiner

2.Mieczysław Karłowicz(arr. Agnieszka Kreiner) W blasku księżyca (1897) Wykonawcy: Tatrzańska Orkiestra Klimatyczna, dyr Agnieszka Kreiner

3.Mieczysław Karłowicz(arr. Agnieszka Kreiner) Na Anioł Pański (1902) tekst: Kazimierz Przerwa-Tetmajer. Wykonawcy: Franciszek Bachleda-Księdzularz – recytacja, Tatrzańska Orkiestra Klimatyczna, dyr Agnieszka Kreiner

Tekst czyta Andrzej Bienias – Aktor Teatru im. St. I. Witkiewicza

Projekt ławki: artysta rzeźbiarz Marek Szala

Projekt zrealizowany w ramach programu: „Popularyzacja zakopiańskiego dziedzictwa kulturowego” Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Regionalnego

Programu Operacyjnego Województwa Małopolskiego na lata 2014-2020. Działanie 6.1.3 Rozwój instytucji kultury oraz udostępnianie dziedzictwa kulturowego”.

Wykonano na zlecenie Burmistrza Miasta Zakopane

English version

*Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Małopolskiego na lata 2014-2020. Działanie 6.1.3 Rozwój instytucji kultury oraz udostępnianie dziedzictwa kulturowego”.