Galeria Sztuki im. Włodzimierza i Jerzego Kulczyckich

Początki kolekcji sięgają 1906 r., kiedy to Włodzimierz Kulczycki (1862-1936), profesor, a później rektor Akademii Weterynaryjnej we Lwowie, nabył pierwsze okazy. Kolekcjonowanie orientalnych tkanin i kobierców od początku traktował w sposób naukowy; gromadził literaturę na temat kobiernictwa i systematycznie zapoznawał się z tą dziedziną kultury materialnej Wschodu. Sam był autorem kilku prac o kobiercach. W okresie międzywojennym kolekcja Włodzimierza Kulczyckiego była kilkakrotnie prezentowana na wystawach. Jego syn Jerzy (1898-1974) doktor filozofii, historyk sztuki, przejął po ojcu zamiłowania kolekcjonerskie i przez okres międzywojenny stopniowo pomnażał zbiory, trzymając się koncepcji nakreślonej przez ojca - kolekcja miała reprezentować kobiernictwo wszystkich narodów Azji Mniejszej, Azji Środkowej, Iranu i Kaukazu. 

Okres II wojny światowej kolekcja przetrwała bez większych strat, a gdy w roku 1946 rozpoczęła się repatriacja Polaków, Kulczycki znalazł się w Warszawie i tam przez wiele lat związany był z Uniwersytetem Warszawskim. Uratowana dzięki pomocy wielu osób kolekcja przez długie lata była przechowywana pod podwójną podłogą w jednopokojowym mieszkaniu państwa Kulczyckich. W 1964 r., ze względu na stan zdrowia Jerzego, Kulczyccy przenieśli się na Podhale. Przedtem jednak zdecydowano się podzielić kolekcję i część drogą sprzedaży przekazać na Wawel. Do Krakowa trafiły 64 obiekty o charakterze przeważnie luksusowym, pałacowym. Kobierce, nie mniej cenne, reprezentujące sztukę ludową, znalazły się na Podhalu w Murzasichlu, gdzie państwo Kulczyccy wybudowali dom. Zgodnie z ostatnią wolą męża, po jego śmierci Anna Piotrowicz-Kulczycka w 1977 r. przekazała dar narodowi i powierzyła go opiece Muzeum Tatrzańskiego.

Po raz pierwszy pokazano tę część kolekcji w zakopiańskim Biurze Wystaw Artystycznych w 1978 r. Gdy znalazła się już w Galerii na Kozińcu, co roku, przeważnie w lecie, jest prezentowana publiczności. Kolekcja składa się z 65 obiektów – kobierców i tkanin pochodzących z różnych obszarów i krajów Azji: Iranu, Turkiestanu, Afganistanu, Azji Zachodniej, Kaukazu. Kobierce i tkaniny zachwycają subtelnością i harmonią zestawień kolorystycznych oraz bogactwem i pełną tajemnic symboliką ornamentyki.

Drugim zbiorem, który znalazł swoje stałe miejsce w Galerii Kulczyckich, są obrazy i grafiki współczesnego artysty Marka Żuławskiego ofiarowane przez wdowę Marylę Żuławską w 1986 r. Marek Żuławski (1908-1985), syn Jerzego Żuławskiego i Kazimiery z Hanickich, dzieciństwo spędził w Zakopanem, gdzie do 1920 r. rodzina Żuławskich mieszkała w willi „Łada”. W salonie Żuławskich spotykali się wybitni polscy pisarze, poeci, artyści: Kazimierz Tetmajer, Jan Kasprowicz, Leopold Staff, Władysław Orkan, Tymon Niesiołowski, Artur Rubinstein, Stanisław Ignacy Witkiewicz, Władysław Reymont, Stanisław Przybyszewski, Tadeusz Boy-Żeleński, Kazimierz Sichulski. Młodość zakopiańska Marka Żuławskiego i jego braci, Juliusza i Wawrzyńca (zginął w Alpach) upłynęła pod znakiem taternictwa; dokonali oni wielu pierwszych wejść na tatrzańskie szczyty. Zainteresowanie malarstwem objawiło się u Marka Żuławskiego w ostatnich latach gimnazjum. Ukończywszy gimnazjum w Toruniu, dokąd rodzina przeniosła się z Zakopanego, wyjechał do Warszawy i zaczął studiować malarstwo w Szkole Sztuk Pięknych u profesorów Tichego, Kowarskiego i Pękalskiego. Po dyplomie wyjechał w roku 1935 za granicę – dwa lata później osiedlił się w Londynie, gdzie mieszkał do końca życia. W Szkicu do autoportretu, książce autobiograficznej, sam artysta niezmiernie trafnie wyraża istotę swojej sztuki:
„Moje malarstwo jest pełne aluzji. Ma na celu stworzenie nastroju, klimatu, atmosfery, która zmusza widza do refleksji. Pragnę, aby obraz był czymś więcej niż arytmetyczną sumą swoich elementów, żeby był symbolem albo wizualną interpretacją przeżycia. Chodzi mi o wyrażenie swojego stosunku do świata, o powiedzenie środkami malarskimi czegoś, co w inny sposób nie da się powiedzieć. Chodzi mi o stworzenie nowego wizerunku człowieka w kontekście dzisiejszości.”

Galeria Kulczyckich służy przede wszystkim Działowi Sztuki. Tutaj prezentowane są zbiory, które nie znalazły miejsca w ekspozycjach stałych. Są to takie cykle tematyczne jak np. Pejzaż tatrzański, Tatry i Podhale w akwareli czy Portret ze zbiorów Muzeum Tatrzańskiego. Ale jest to również miejsce wystaw dla zbiorów etnograficznych i przyrodniczych oraz poświęconych historii narciarstwa. W 1996 r. w Galerii Kulczyckich prezentowana była pierwsza monograficzna wystawa twórczości plastycznej Stanisława Witkiewicza. W rok później z okazji wizyty Jana Pawła II w Zakopanem otwarto wystawę starego malarstwa na szkle ze zbiorów Muzeum Tatrzańskiego. W roku 1998 zwiedzający mogli obejrzeć sprowadzoną ze Lwowa wystawę przyrodniczą Klejnoty Ordynacji Dzieduszyckich. Galeria gościła również zakopiańskie edycje dużych wystaw organizowanych przez Muzea Narodowe w Warszawie i Krakowie: Tadeusz Brzozowski. Obrazy, Między Giewontem a Parnasem. Inspiracje sztuką ludową Podhala, Świat Leli Pawlikowskiej, Rafał Malczewski i mit Zakopanego, Wiatr halny. Wrażenia i obrazy z Tatr.