Jan Kasprowicz

Urodził się 12 grudnia 1860 r. w Szymborzu k. Inowrocławia, zmarł 1 sierpnia 1926 r. w Zakopanem. Pochowany został najpierw na zakopiańskim starym cmentarzu, a następnie w roku 1933 we własnym mauzoleum na Harendzie.

Kasprowicz był wybitnym poetą, dramaturgiem, eseistą, krytykiem, tłumaczem, publicystą, autorem m.in. tomów Z chałupy, Krzak dzikiej róży, Ginącemu światu, Salve Regina, Księga ubogich.

Kasprowicz pochodził z ubogiej, chłopskiej rodziny. Najpierw uczył się w szkole w Szymborzu, a następnie w inowrocławskim gimnazjum, skąd odszedł na rok przed maturą. Egzamin zdał kilka lat później. Studiował na uniwersytecie w Lipsku. Stamtąd przeniósł się do Wrocławia, gdzie wziął ślub, ale to małżeństwo zakończyło się rozwodem. Wkrótce zamieszkał we Lwowie. Tam poślubił Jadwigę Gąsowską, z którą doczekał się dwóch córek – Janiny i Anny. We Lwowie pracował jako redaktor, recenzent teatralny, sprawozdawca sądowy. Wygłaszał także liczne odczyty, współpracował z wieloma czasopismami. Do grona jego bliskich znajomych należeli m.in. Leopold Staff i Kornel Makuszyński. Czas pobytu we Lwowie był dla Kasprowicza pod względem osobistym bardzo trudny, ponieważ to wtedy rozpadło się jego drugie małżeństwo. W 1906 r. zamieszkał w Poroninie, ale przyjeżdżał na Podhale i w Tatry corocznie na wakacje już w latach 90. XIX wieku. Jego partnerem podczas wycieczek był m.in. Walery Eljasz.

W roku 1909 Kasprowicz został mianowany profesorem nadzwyczajnym Wydziału Filozoficznego Uniwersytetu Lwowskiego i objął stworzoną dla niego katedrę literatury powszechnej porównawczej. Przeniósł się więc z powrotem do Lwowa. W 1911 r. poślubił córkę rosyjskiego generała, Marię Bunin, która towarzyszyła mu do końca, a po jego śmierci opiekowała się domem na zakopiańskiej Harendzie, gdzie mieszkali od 1923 r. Jan Kasprowicz zmarł w sierpniu 1926 r.

W domu Kasprowicza na Harendzie od 1950 r. mieści się muzeum artysty, a od roku 1964działa tutaj Stowarzyszenie Przyjaciół Twórczości Jana Kasprowicza.

Opracowanie: Agnieszka Jurczyńska-Kłosok na podstawie:

R. Loth Kasprowicz Jan [w:] Polski słownik biograficzny, pod red. E. Rostworowskiego, t. XII/2, z. 53, Wrocław – Warszawa – Kraków 1966, s. 185–190.

Z. Radwańska-Paryska, W. H. Paryski Wielka encyklopedia tatrzańska, Poronin 2004, s. 502–503.

Utwory, których fragmenty można wysłuchać w ławce:

Krzak dzikiej róży w ciemnych smreczynach

Witajcie kochane góry (Księga ubogich, I)

Święty Jerzy ( Mój świat)

Tekst czyta Andrzej Bienias – Aktor Teatru im. St. I. Witkiewicza

Muzyka Jerzy Chruściński– Teatr im. St. I. Witkiewicza

Nagranie: Natalia Sosna

Muzeum Jana Kasprowicza, ul. Harenda 12a, Zakopane www.harenda.com.pl

Projekt ławki: artysta rzeźbiarz Marek Szala

Projekt zrealizowany w ramach programu: „Popularyzacja zakopiańskiego dziedzictwa kulturowego” Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Regionalnego

Programu Operacyjnego Województwa Małopolskiego na lata 2014-2020. Działanie 6.1.3 Rozwój instytucji kultury oraz udostępnianie dziedzictwa kulturowego”.

Wykonano na zlecenie Burmistrza Miasta Zakopane.

English version

Zdjęcie z Archiwum Muzeum Tatrzańskiego

*Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Małopolskiego na lata 2014-2020. Działanie 6.1.3 Rozwój instytucji kultury oraz udostępnianie dziedzictwa kulturowego”.