Willa Czerwony Dwór

Ponad ćwierć wieku temu odszedł artysta wyjątkowy i jedyny w swoim rodzaju - Władysław Hasior. Jego wspomnienie było tematem przewodnim marcowego „Wieczoru w Czerwonym Dworze”, prowadzonego przez Piotra Biesa - doktora sztuk pięknych, rzeźbiarza, nauczyciela, autora sztuk teatralnych, odznaczonego medalem „Gloria Artis”, który podzielił się z licznie zebranymi gośćmi swoimi osobistymi wrażeniami, impresjami i doświadczeniami ze spotkań z „Mistrzem”. Pierwszym z nich było spotkanie przy kominku w Willi Borek, w której po wojnie mieścił się internat Liceum Plastycznego, z którym Władysław Hasior był związany. Opowiadał wtedy o ogniu w swojej twórczości. Samego Hasiora dr Piotr Bies opisał jako człowieka z subtelnym poczuciem humoru, o niskim tembrze głosu i powolnym sposobie mówienia. Wspominał także, że mimo swoich bardzo indywidualnych, zakorzenionych w wierze przekonań, Hasior był niezwykle szanującym poglądy innych ludzi człowiekiem. Podczas wieczornego spotkania nie zabrakło anegdot i osobistych wspomnień związanych z Hasiorem i jego unikalną wizją artystyczną. Zostały przybliżone jego najważniejsze dzieła i kontekst ich powstawania. Ponadto prelegent przedstawił wybrane obrazy z notatnika fotograficznego Hasiora, uzupełniając je własnymi asocjacjami oraz dygresjami. Polski pionier asamblażu, mocno przesiąknięty kulturą Karpat, kierował się przekonaniem, że artysta zawsze powinien dziwić się światu. Być w tym jak małe dziecko, które z zaciekawieniem eksploruje świat i swoje otoczenie.   

Lutowy „Wieczór w Czerwonym Dworze” zgromadził wielbicieli góralszczyzny, koni i powozów z Podhala i z Polski. Poprowadził go Edward Staszel, znany na Podhalu jako „Pomidorek”, postać wyjątkowa. Artysta stolarz posiadający swoją pracownię w Dzianiszu, uhonorowany m.in. Srebrnym i Złotym Medalem im. Jana Kilińskiego, Złotą Odznaką Izby Rzemieślniczej za zasługi dla rzemiosła. „Marką Tatrzańską” a  także Małopolski Rzemieślnik Roku 2020. Swoje zainteresowania przejął od dziadka. Poza meblami, na które czeka wielu zainteresowanych, pasją Edwarda Staszla są konie i powozy. Jest hodowcą koni KWPN (holenderska rasa koni gorącokrwistych zaprzęgowych), członkiem Stowarzyszenia Powożenia Tradycyjnego w Europie. Edward Staszel zaznaczył, że górale kochają konie i od zawsze koń był na pierwszym miejscu, był bowiem członkiem rodziny, przyjacielem i kolegą, który współpracował, był też bratem mniejszym człowieka. Towarzyszył i towarzyszy góralom od urodzenia (kumoterki wiozące do chrztu) ), poprzez wesele, codzienne żywobycie, aż po odprowadzenie na wieczny odpoczynek. Prelegent przedstawił fotografie najstarszych zaprzęgów, wozów drabiniastych, fasiągów, barwnie opowiadając ich historię i rozwój. Przytoczył także opinię francuskiego badacza Karpat z przełomu XIX i XX wieku piszącego o „ojcowskim stosunku górali do koni” i o tym, że wysiadali z wozu by ulżyć koniowi i razem z pasażerem pchali wóz w trudniejszym terenie. Edward Staszel zadał kłam opinii, że konie są wykorzystywane. Z koniem bowiem się współpracuje. Podkreślił także rolę założycieli Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego w uporządkowaniu fiakierki po uzyskaniu przez Zakopane statusu stacji klimatycznej. Wtedy powstało zrzeszenie fiakrów propagujące zwiedzanie miasta i Tatr i dające wskazówki jak powinien wyglądać powóz góralski, powstał wtedy też statut regulujący zasady powożenia i zachowania fiakrów. Edward Staszel przedstawił pracownie powozów począwszy od Wojciecha Drozda, który przybył do Nowego Targu z Drohobycza, gdzie wcześniej pracował w dużej manufakturze. Zatrudniał miejscowych, kształcił  młodych adeptów tego rzemiosła, rocznie produkował około 50 pojazdów. Pracownia znajdowała się także w Męcinie. Jej właściciele był B. Smoleń. W spotkaniu w Czerwonym Dworze uczestniczył potomek - Jan Smoleń, Prezes Stowarzyszenia Lachów Sądeckich. Okres rozkwitu i prosperity przypadał na okres przed pierwszą wojną światową, kiedy to istniało 1200 numerów powozów, a fiakrzy przyjeżdżali z innych regionów Galicji by pracować w Zakopanem. Wieczór w Czerwonym Dworze poświęcony był również powozowi, który zakupił pan Edward, a którego historię poznał dopiero później. Wyprodukowany w 1905 roku dla cesarza Franciszka Józefa woził nie tylko jego, ale także przyszłego świętego – kardynała Karola Wojtyłę. Wieczór uświetniła muzyka Wojciecha Stanucha.   Małgorzata Wnuk  Zdjęcia: Maciej Jonek   

Nie ma miejsca na świecie poza Polską, gdzie istnieje takie bogactwo kolęd. Nie ma piękniejszego czasu niż ten zimowy, a jakże ciepły czas radości z narodzin Światła, Miłości i Nadziei każdego człowieka. Tradycyjnie już w styczniowy Wieczór w Czerwonym Dworze kolędowaliśmy - tym razem z rodziną Kubiniec-Stanuch. Rozbrzmiewały nie tylko staropolskie, znane kolędy, ale także góralskie pastorałki z towarzyszeniem muzyki góralskiej. O tradycjach adwentowych i bożonarodzeniowych opowiadała Zofia Kubiniec-Stanuch, Jan Stanuch składał tradycyjne życzenia sując obficie owsem, nie zabrakło też turonia. Kolędowali w Czerwonym Dworze m.in. Iwona Grzebyk-Dulak- zastępca burmistrza Zakopanego, Joanna Staszak – naczelnik wydziału kultury, Marta Nędza-Kubiniec - wiceprzewodnicząca rady powiatu tatrzańskiego oraz Bogusława Stępień - członek zarządu powiatu tatrzańskiego.

Początkiem grudnia miały miejsce spotkania promujące najnowszą odsłonę albumu "Zakopiańskie Malarstwo na Szkle", wydanego przez Zakopiańskie Centrum Kultury - Centrum Kultury Rodzimej w willi Czerwony Dwór.  Podczas spotkań mieliśmy zaszczyt zaprezentować zebrany w albumie dorobek artystyczny trojga rodzeństwa - Stanisławy Czech-Walczak, Janiny Czech-Kapłan i Bronisława Czecha.   Każde z wydarzeń było pełne emocji, rozmów i inspiracji związanych z malarstwem na szkle, które od lat stanowi integralną część kultury Podhala. Była to również dla nas okazja do opowiedzenia o samym procesie powstawania publikacji, która zrealizowana została dzięki dofinansowaniu z Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego ze środków pochodzących z Funduszu Promocji Kultury.  Jesteśmy wdzięczni wszystkim gospodarzom, którzy przyjęli nas w swoich przestrzeniach i umożliwili zorganizowanie spotkań.  Szczególne podziękowania kierujemy do:  - Bukowiańskiego Centrum Kultury Dom Ludowy - Gminnego Ośrodka Kultury Regionalnej w Kościelisku - Centrum Kultury i Promocji Gminy Czarny Dunajec - Centralnego Ośrodka Turystyki Górskiej PTTK w Krakowie  Dziękujemy wszystkim uczestnikom wydarzeń za wspaniałe rozmowy, ciepły odbiór i zainteresowanie naszymi publikacjami.