w Oświęcimiu.
Był słynnym polskim zawodnikiem narciarskim, a także olimpijczykiem, taternikiem, ratownikiem tatrzańskim, szybownikiem, żeglarzem, biegaczem. Miał także zdolności artystyczne.
WYKSZTAŁCENIE
Uczył się najpierw ślusarstwa, potem rzeźbiarstwa w zakopiańskiej Szkole Przemysłu Drzewnego (dziś Zespół Szkół Plastycznych im. Antoniego Kenara). Przez dwa lata był studentem warszawskiego Centralnego Instytutu Wychowania Fizycznego (dziś Akademia Wychowania Fizycznego Józefa Piłsudskiego), dzięki czemu został dyplomowanym nauczycielem wychowania fizycznego. Był ponadto instruktorem i trenerem narciarskim.
NARCIARSTWO
Największą sławę w kraju i za granicą zdobył jako narciarz. Startował w biegach płaskich, sztafetowych i zjazdowych, w skokach, które były jego specjalnością, oraz w kombinacji klasycznej. W latach 1927–1937 dwudziestokrotnie zdobył mistrzostwo Polski w różnych konkurencjach i zwyciężył w innych zawodach narciarskich, także międzynarodowych. W latach 1928–1937 startował w trzech olimpiadach narciarskich i siedmiu narciarskich mistrzostwach świata. W latach 1938–1939 prowadził szkołę narciarstwa zjazdowego na Kasprowym Wierchu i razem ze Stefanem Radkiewiczem miał sklep sportowy w Zakopanem.
Bronisław Czech uprawiał też wysokogórską turystykę narciarską, dokonując zjazdów w trudnym terenie (pn. żlebem Kasprowego Wierchu lub prawą częścią pn.-zach. ściany Zawratowej Turni).
TATERNICTWO
Działalność taternicką rozwinął w latach dwudziestych XX w., kiedy z Kazimierzem Schielem i Mieczysławem Świerzem wszedł pn. ścianą na Kozi Wierch (1927 r.). Uprawiał taternictwo głównie z Janem Gnojkiem, Jerzym Ustupskim i Józefem Wójcikiem, ale towarzyszami jego wypraw taternickich bywali też Antoni Kenar, Stanisław Motyka, Tadeusz Pawłowski, Jan Sawicki, Lida Skotnicówna, a także jego brat i siostry. Dokonał wtedy wielu wejść drogami taternickimi należącymi wówczas do najtrudniejszych, jak pd. ścianą Zamarłej Turni (od roku 1928 wielokrotnie), pn. żlebem Wyżniej Koziej Przełęczy, zach. ścianą Kościelca, pn. filarem Koziego Wierchu. W latach 1929–1931 był inicjatorem i prowadzącym na takich pierwszych wejściach jak Niebieska Turnia pd. ścianą (1929 r.), Żabi Mnich zach. ścianą (1929 r.), Kościelec wsch. ścianą (1929 r.). Z jego inicjatywy wspólnie z Wiesławem Stanisławskim i Lidą Skotnicówną zdobyli pn. ścianę Żabiego Konia (1929 r.). Przejście to uznano za początek nowego etapu w taternictwie: atakowania każdego, nawet niedostępnego urwiska. Latem 1931 r. podjął próbę pierwszego przejścia jednym ciągiem głównej grani Tatr Wysokich w towarzystwie Jana Gnojka, Zofii Stopkówny i przewodnika Józefa Krzeptowskiego. Z powodu niepogody przeszli tylko grań od Liliowego do Polskiego Grzebienia.
RATOWNICTWO
Był czynnym ratownikiem tatrzańskim, biorąc udział nie tylko w wyprawach TOPR, ale także samodzielnie organizując szybkie akcje ratunkowe dla tkwiących w ścianie taterników.
INNA DZIAŁALNOŚĆ
Bronisław Czech miał zdolności artystyczne. Grał na skrzypcach i akordeonie, rzeźbił w drewnie, malował (również na szkle), pisał wiersze. Był ponadto pilotem szybowców, bardzo dobrze grał w ping-ponga. Jako chorąży polskiej ekipy miał zaszczyt prowadzić polskich narciarzy podczas ceremonii otwarcia igrzysk w 1936 r. Razem z Arturem Kasprzykiem jest autorem podręcznika Narciarska zaprawa biegowa i skokowa (1934), a także wspomnienia o biegu zjazdowym w 1929 r.: Wielki szus z Kasprowego na Olczyska (1938).
CZASY II WOJNY ŚWIATOWEJ
Bronisław Czech po wybuchu II wojny światowej wędrował po Polsce, aby dostać się do wojska (bezskutecznie), po czym wrócił do Zakopanego. Prawdopodobnie jako kurier wielokrotnie podczas II wojny światowej przekraczał w Tatrach granicę polsko-węgierską. 14 maja 1940 r. został aresztowany w Zakopanem przez gestapo i poprzez więzienie w Tarnowie przesłany 20 czerwca 1940 r. do obozu koncentracyjnego w Auschwitz (nr 349). Przetrwał tam cztery lata, między innymi pracując przy obozowym muzeum i rzeźbiąc łyżki z drewna dla współwięźniów. Nie skorzystał z propozycji szkolenia niemieckich narciarzy. Zmarł z wycieńczenia w czerwcu 1944 r. Na starym cmentarzu w Zakopanem ma tylko symboliczny grób. Zachowały się malowane przez niego w Auschwitz tatrzańskie pejzaże.
ODZNACZENIA I PAMIĄTKI
Bronisława Czecha w 1967 r. pośmiertnie odznaczono Krzyżem Walecznych, a dwa lata później Krzyżem Oświęcimskim. Pamięć o nim utrwalono w narciarskim Memoriale Bronisława Czecha i Heleny Marusarzówny (organizowanym od 1946 r.), a także w nazwach wielu szkół i ulic (zakopiańska Szkoła Podstawowa nr 2 nosząca jego imię organizuje tzw. Małe Memoriały Bronisława Czecha). Jeden ze statków wybudowanych w Stoczni Szczecińskiej nazwano „Bronisław Czech”. AWF w Krakowie od 1978 r. nazywa się oficjalnie Akademią Wychowania Fizycznego im. Bronisława Czecha. Od roku 1983 do lat dziewięćdziesiątych w zakopiańskim domu Czecha istniała poświęcona mu Izba Pamięci (oddział Muzeum Tatrzańskiego). W stulecie jego urodzin (2008 r.) Muzeum Tatrzańskie zorganizowało wystawę Bronisław Czech – człowiek wielu pasji, pokazywaną m. in. w krakowskiej Akademii Wychowania Fizycznego.
Oprac. Agnieszka Jurczyńska-Kłosok na podstawie:
W. Szatkowski Magia nart. Mistrzowie, Zakopane 2016, s. 96–104.
Z. Radwańska-Paryska, W. H. Paryski Wielka encyklopedia tatrzańska, Poronin 2004, s. 189– 190.